پیشرفت مطالعات انجام شده در آزمایشگاه ها و دستیابی به نتیجه‎ ی مطلوب، با در اختیار داشتن ابزار و تجهیزات باکیفیت و همچنین دانش استفاده صحيح از اين ابزار میسر می باشد. عدم وجود این شرایط و عدم استفاده از ابزار مناسب، در انجام کار اختلال ایجاد کرده و شما را با خطراتی مواجه می کند. در این مطلب به معرفی یکی از مهم ترین ابزار آزمایشگاهی می پردازیم و کارکرد و شرایط نگهداری اصولی آن را بیان کنیم. با ما تا انتهای این مطلب  کاربردی همراه باشید تا نکات مفیدی را با شما در میان بگذاریم.

بورت ( Burette )

فرانکوس آنتونی هنری دسکروزیلین، در سال ۱۷۹۱ بورت را اختراع کرد که امروزه کاربردهای فراوانی در آزمایشگاه ها دارد.

بورت وسيله اي از جنس شیشه و به شکل لوله دراز و باريك می باشد  كه در انتهـاي خروجی آن، محلي براي خارج شدن محلول تعبیه شده است. درجه بندی بـورت اغلب برحسـب ميلي ليتر می باشد و هر ميلي ليتـر نيـز به طور معمول بـه ده قسـمت یکسان تقسيم مي شود که از آن در اندازه گیری حجم مایعات و تیتراسیون استفاده می شود. همچنین بر روی بورت، سوپاپ و دریچه ای برای کنترل جریان محلول شیمیایی نیز تعبیه شده است.

چگونگی کاربرد این وسیله برمبنای تخصص هر آزمایشگاه، متفاوت می باشد. به عنوان مثال در آزمایشگاه آب، بورت به صورت مداوم برای محاسبه میزان سختی آب مورد استفاده قرار میگیرد. در این نوع  آزمایشگاه، روزانه مقدار مشخصی ازمحلول برای انجام تیتراسیون، مورد استفاده قرار میگیرد؛ درچنین شرایطی می توان از بورت اتوماتیک نیز که به مخزن محلول متصل است استفاده کرد زیرا سبب سهولت در انجام کار خواهد شد.

انواع بورت آزمایشگاهی

بورت ها به دو نوع تقسیم می شوند:

بورت حجمی :

این نوع بورت ها، برای  اندازه گیری و انتقال حجم مشخصی از مایع ساخته شده اند که جنس آنها می‌تواند از شیشه یا پلاستیک باشد.

بورت پیستونی یا دیجیتال :

این  نوع بورت شامل سوراخ و پیستون می‌باشد که همچون سرنگ، به دو نوع دستی و اتوماتیک تقسیم می‌شود. بورت های اتوماتیک شامل مخزن پرکننده و دوراه خروجی هستند و جنس آنها  شیشه ای یا پلاستیکی می باشد.

برای تیتراسیون حرفه ای با بورت چه نکاتی مهم است؟

  • بـراي استفاده صحیح ازاين وسيله، همواره بایستی شير شيشه اي بورت را بـا انگشـت هـاي يـك دست، باز و بسته كرد؛ علت انجام اين است كـه در این حالت، شـير بـه طـرف داخل فشرده مي شود و از شل شدن آن یا چكه كردن مايع از داخل بورت جلوگيري مي نماید اما اگر شير بورت، با دست مقابل گرفته شود، شير به تدريج به سمت  بيرون كشيده مي شود و در اين حالت احتمال چکه کردن محلـول از بورت وجود دارد.
  • در حین عمل تیتراسیون، محلول تیتر کننده نباید به سرعت از بورت خارج شود؛ زیرا امکان گذشتن از نقطه پایان وجود دارد و علاوه بر آن، احتمال افزایش خطای خواندن در نقطه انتهایی نیز وجود دارد.
  • در هنگام عمل تیتراسیون، محلولی که از بورت داخل ارلن مایر ریخته می شود نباید در یک نقطه جمع شود، بلکه باید در طول فرآیند تیتراسیون مرتب به هم زده شود تا قطرات کاملا در تمام نقاط آن پخش شوند؛ همچنین فاصله نوک بورت از ارلن مایر نیز بایستی زیاد باشد تا قطرات پخش نشوند.
  • بعد از هربار انجام عمل تیتراسیون، محلول باقی مانده را در پورت با آب، بعد با آب مقطر و سپس شیر آن را باز کنید و به طور وارونه از گیره آویزان نمایید.
  • محلول نباید زمان زیادی در بورت بماند زیرا ممکن است شیر بورت بسته شود و باز کردن مجدد آن، سخت است.
  • شیر بورت را با میزان کمی گریس چرب کنید تا به آسانی باز و بسته شود.
  • برای خواندن درجه بورت هنگامیکه محلول های شفاف در آن قرار دارد، دقت کنید که سطح محدب مایع، مماس با خط درجه باشد. برای خواندن درجه بورت محلول های رنگی نیز، سطح بالایی مایع باید با خط درجه، مماس باشد.

شست و شوی بورت آزمایشگاهی

 شست و شوی بورت به صورت دستی

 پیش ازاستفاده از بورت بايستی حتما آن را بشوییم. براي شستن آن، به ترتيـب ازآب داغ معمـولي، آب به همراه صابون و سولفو كروميك (مخلوطي از پتاسيم دي كرومات و سولفوريك اسيد) استفاده می کنیم. هنگامیکه قطره هاي آب به جداره داخلي بورت نچسبد، می توانیم از تمیزی آن اطمینان حاصل کنیم.

پس از شستن بورت، حتما آن را بـا آب معمولی نیز آب می کشیم و در نهایت با آب مقطر، بورت را کر می دهیم؛ این کار باعث خارج شدن محلول قبلي از بورت می شود.

بـراي خارج كردن آب مقطر از جدار داخلي بورت، بايستی آن را دو مرتبه با محلول مورد آزمايش، كُر داد. سپس جداره بیرونی بورت را با دستمال تميز خشك می کنیم تا درجه هاي بـورت، بهتر خوانده شوند. هنگام پر کردن بورت حتما توجه کنید كه لوله باريك پايين بورت ( بعد از شير بورت) پر از مايع باشد و حباب هوا در آن وجود نداشته باشد؛ اگر بورت  مورد استفاده داراي شير شيشه اي باشد، با باز و بسته كردن آن، ممكن است حباب هوا خارج نشـود که دراين حالت براي خروج حباب هوا، نوك باريك بورت را در داخل مايع گذاشته و شير بورت را بـاز نمایید و با مكش از دهانه بالايي بورت، قسمت باريك را از مايع پر کنید.

شست وشوی اتوماتیک با بورت شور

 وسیله ای به نام بورت شور ساخته شده است که سبب سهولت در شست وشوی بورت می شود. این وسیله اتوماتیک که از جنس پلاستیک ساخته می شود از سه قسمت اصلی بورت شور، سبد و جار شستشو تشکیل شده است.

سبد شست و شو: این قسمت برای ثابت نگه داشتن بورت مورد استفاده قرار می گیرد. این بخش عمل شست وشو را بسیار راحت کرده و احتمال شکستن بورت را نیز کاهش می دهد.

جار شست و شو: برای شستن آسانتر بورت، بایستی آن را در محلول های شست و شو خیس نمود؛ این کار موجب بهبود عملکرد آن می شود.

لوازم جانبی بورت آزمایشگاهی

پوآر بورت: این وسیله با فشار به محلول، باعث انتقال محلول به ستون بورت می شود.

مخزن بورت: این وسیله به استوانه‌ی مدرج بورت اتوماتیک، متصل است و محلول از طریق همین مخزن به استوانه راه پیدا می کند.

 گیره ی بورت:  این وسیله  متشکل از دو فک است که فاصله بین این دو فک توسط یک پیچ کنترل می‌شود. از این وسیله برای نگهداری بورت به صورت عمود استفاده می شود.

خرید بورت

به منظور خرید بورت آزمایشگاهی می توانید به سایت لاب تجهیز مراجعه کرده و انواع بورت ها با قیمت های مناسب را مشاهده کرده و اگر دستگاه مورد نظر خود را پیدا کردید، آن را سفارش دهید.