از گذشته تاکنون، آزمایشگاه ها نقش موثری در تحولات نوین تاریخ بشریت داشته اند و اهمیت بسیار بالایی در حیطه پزشکی، بهداشت، طبی، فیزیک، شیمی و غیره دارند. لازمه انجام تحقیقات و مطالعات در آزمایشگاه ها، تجهیزاتی هستند که کاربرد بسیار زیادی در حصول نتایج و آزمایشات دارند. تجهیزات آزمایشگاهی در واقع مجموعه ای از وسایل، دستگاه ها و ابزار هستند که وابسته به نوع آزمایشگاه، مورد استفاده قرار می گیرند.
از تجهیزات آزمایشگاهی ثابت همچون میز تا دستگاه های مخصوص، ابزار و وسایل ایمنی، همگی بایستی برای انجام دقیق آزمایشات وجود داشته باشند. در این مقاله قصد معرفی یکی از پرکاربردترین لوازم اندازه گیری آزمایشگاهی با نام ترمومتر را داریم که برای سنجش دما مورد استفاده قرار می گیرد. با ما تا انتهای این مطلب کاربردی همراه باشید تا اطلاعات مفیدی را در این زمینه با شما درمیان بگذاریم.
کی از مهم ترین پارامترهای قابل اندازه گیری در آزمایشگاه ها که از اهمیت ویژه ای برخوردار است، دما می باشد. دما کمیتی نسبی و به معنای درجه سردی و گرمی اجسام است. منظور از نسبی بودن، امکان انتقال گرما یا سرما از جسمی به جسم دیگر می باشد. سلسیوس، کلوین، فارنهایت، رانکین از واحدهای اندازه گیری دما هستند که با استفاده ار فرمول های ریاضی به راحتی قابل تبدیل شدن به یکدیگر می باشند. برای اندازه گیری دما، از تجهیزات متنوعی استفاده می شود که بنابر میزان حرارت، کاربرد و نوع جسم موردنظر، از انواع مختلفی بهره گرفته می شود.
یکی از پرکاربردترین وسایل اندازه گیری دما در آزمایشگاه ها ترمومتر نام دارد که دمای مایعات، جامدات و ابزار آزمایشگاهی را در چارچوب مینیمم و ماکسیمم درجه بندی تعیین شده، اندازه گیری می نماید. ترمومتر یک واژه فرانسوی می باشد که از ترکیب دو کلمه ترمو به معنای دما و متر به معنای اندازه تشکیل شده است و با نام های دیگری همچون دماسنج یا حرارت سنج نیز معرفی می گردد.
تمام آزمایشگاه ها به این وسیله کاربردی نیاز دارند که در انواع مختلفی تولید و عرضه می شوند؛ اما معمول ترین نوع آن، بر اساس خاصیت انبساط جیوه ساخته شده است؛ بدین صورت که از یک لوله ی شیشه ای تشکیل شده که هر دو طرف آن، بسته می باشد و در قسمت پایین این لوله، مخزنی حاوی جیوه وجود دارد و برای سنجش دما یا حرارت مورد استفاده قرار می گیرد. ترمومترها در طیف گسترده ای از آزمایشگاه ها، صنایع پزشکی، درمانی، سلامت و صنعتی مورد استفاده قرار می گیرند.
ترمومترها در انواع مختلفی تولید می شوند که روش کار هرکدام با دیگری متفاوت است.
ترمومتر جیوه ای از یک شیشه مدرج تشکیل شده است که بخش انتهایی آن به مخزن حاوی جیوه متصل است. اساس کار این ترمومتر، تغییر حجم جیوه در اثر تغییرات دمایی می باشد؛ بدین صورت که با بالا آمدن یا پایین آمدن دما، جیوه درون مخزن منبسط یا منقبض می شود و در لوله شیشه ای حرکت می کند. اگر جیوه درون لوله ثابت شد، حال بایستی به صفحه درجه بندی شده روی شیشه ترمومتر توجه نمایید و عدد آن را بخوانید؛ این عدد بیانگر درجه دما می باشد. ترمومتر جیوه ای اصولاً در آزمایشگاه ها و صنایع پزشکی کاربرد دارد.
ترمومتر الکلی متشکل از یک لوله باریک شیشه ای با دیواره ای ضخیم و خالی از هوا می باشد که مخزن آن از الکل پر شده است. جداره مخزن ترمومتر الکلی جهت تبادل دما و حرارت بهتر، نازک ساخته می شود. ترمومتر الکلی در دو نوع میله ای و دیواری موجود است که نوع میله ای برای مصارف آزمایشگاهی و نوع دیواری آن برای استفاده در محیط آزمایشگاه مورد استفاده قرار می گیرد. این نوع ترمومتر برای سنجش بازه دمایی ۱۰- الی ۱۱۰+ درجه سانتی گراد مورد استفاده قرار می گیرد و طول آنها در حدود ۲۰ الی ۳۰ سانتیمتر می باشد.
اساس کار ترمومتر دیجیتال، سنسور نیمه رسانا می باشد که اگر دمای نیمه رسانا تغییر کند، به دنبال آن پارامتر مقاومت نیز تغییر می کند؛ این عامل سبب تغییر جریان عبوری از نیمه رسانا نیز می شود که در نهایت دمای محیط اندازه گیری می شود.
اساس کار ترمومتر لیزری، ارسال موج مادون قرمز می باشد که در اثر برخورد این پرتو با جسم، انرژی پرتوی بازگشتی به دلیل دمای جسم، تغییر می کند. اندازه گیری این تغییر، بیانگر میزان دمای جسم خواهد بود. ترمومتر لیزری به راحتی از راه دور مورد استفاده قرار می گیرد و برخلاف سایر ترمومترهای ذکر شده، نیازی به نزدیک شدن به جسم جهت سنجش دما یا حرارت ندارد.
اساس کار ترمومتر ترموکوپل، بر مبنای اختلاف پتانسیل نوک فلزی دستگاه، هنگام اتصال به اجسام است. براین اساس، هنگامی که نوک ترموکوپل که متشکل از دو فلز مختلف می باشد را به اجسام متصل می کنیم، در اثر دمای جسم، اختلاف پتانسیل ایجاد می شود و میزان دما اندازه گیری می شود.
کاربرد ترمومتر آزمایشگاهی برای اندازه گیری دمای مایعات، محلول ها، جامدات و برخی ابزار آزمایشگاهی می باشد. انواع ترمومترها دارای محدوده اندازه گیری نقطه جوش و نقطه انجماد هستند؛ زیرا برخی ترمومترها همچون ترمومتر جیوه ای، برای محیط های بسیار سرد کاربرد ندارند و جیوه در دمای کمتر از منفی سی و هفت درجه یخ می زند. در کنار این محدوده دمایی مشخص، تمامی ترمومتر های آزمایشگاهی بایستی از استاندارد های لازمه و تکنولوژی ساخت NIST , DKD پیروی کنند. برخی از کاربردهای انواع ترمومتر آزمایشگاهی به شرح زیر می باشد:
با توجه با اینکه ترمومترها در انواع مختلفی موجود هستند، طبیعی است که قیمت آنها نیز متفاوت خواهد بود. ساخت داخل یا خارج بودن و همچنین برند آن نیز بر قیمت تأثیر می گذارد.
خرید ترمومتر
با توجه به اینکه هر نوع ترمومتر کاربرد خاص خود را دارد، بنابراین به هنگام خرید باید این نکته را مد نظر داشته باشید. برای خرید انواع ترمومتر آزمایشگاهی می توانید به سایت لاب تجهیز مراجعه کنید و انواع تجهیزات آزمایشگاهی را با قیمت بسیار مناسب سفارش دهید.
