هیدرومتر یا چگالی سنج ابزاری است که برای اندازه گیری چگالی نسبی مایعات استفاده می شود. یعنی نسبت چگالی مایع به چگالی آب محلول را اندازه گیری می کند. یک چگالی سنج معمولاً از شیشه ساخته می شود. همچنین دارای یک بدنه استوانه ای مدرج و یک حباب است. برای سنگین کردن آن از جیوه یا گلوله سرب استفاده می شود تا بتواند به صورت عمودی درون مایع شناور بماند. حباب برای کمک به هیدرومتر برای شناور ماندن روی سطح آب استفاده می شود.
ایده پشت هیدرومتر این است که معلق کردن یک جسم جامد در مایع باعث می شود جسم جامد به همان اندازه ای که وزن سیال جابجا شده است شناور شود. به زبان ساده تر هیدرومتر در یک مایع با چگالی کمتر فرو می‌رود. در برخی از مایعات مانند نفت سفید، بنزین و الکل، هیدرومتر چگالی پایین را نشان می دهد. مایعاتی مانند شیر، آب شور و اسیدها چگالی بیشتر است. در مایعاتی که چگالی پایینی دارند، هیدرومتر پایین می رود ولی در مایعات با چگالی بیشتر دستگاه زیاد در مایع فرو نمی رود.
هیدرومترها ممکن است برای مصارف مختلف کالیبره شوند. در لیست زیر نمونه هایی از مصارف آن آورده شده است.
برای یافتن مقدار چگالی یک جسم باید جرم و حجم جسم را اندازه بگیریم. برای محاسبه جرم جسم از ترازو استفاده می شود. حجم جسم را نیز می توان به وسیله ظرف های مدرج شفاف اندازه گیری کرد. البته باید دقت کنید که با افزایش یا کاهش دما حجم اجسام تغییر می کند و این تغییر روی چگالی جسم تاثیر می گذارد. برای محاسبه چگالی اجسام از دمای 25 درجه سانتی گراد استفاده می شود. جرم تقسیم بر حجم جسم چگالی جسم را نشان می دهد.
برای خواندن هیدرومتر باید گام های زیر را به ترتیب طی کنید:
کالیبراسیون دمای چگالی سنج خود را بررسی کنید. مایعات با تغییرات دما منبسط و منقبض می شوند. برای دریافت پاسخ دقیق، باید مایعات را در دمایی که هیدرومتر شما برای آن طراحی شده است آزمایش کنید. این دما باید روی برچسب هیدرومتر یا دستورالعمل های موجود در بسته آن ذکر شود.
نمونه را در ظرف تمیزی بریزید. یک شیشه یا فنجان شفاف به اندازه کافی بزرگ انتخاب کنید که هیدرومتر بتواند بدون برخورد به دو طرف یا کف ظرف شناور بماند.
هیدرومتر را داخل مایع قرار دهید. اطمینان حاصل کنید که هیدرومتر خشک است. هیدرومتر باید به طور طبیعی در محلول شناور بماند. اطمینان حاصل کنید که حباب هیدرومتر با دو طرف یا کف شیشه تماس نداشته باشد.
هیدرومتر را به آرامی بچرخانید. این کار حباب های هوا را که به ابزار چسبیده اند را از بین می برد. این حباب ها باعث اختلال در اندازه گیری می شود. سپس صبر کنید تا هیدرومتر ساکن شود.
اندازه ای که باید از روی هیدرومتر بخوانید نقطه ای است که چگالی سنج سطح مایع را قطع می کند این عدد را باید یادداشت کنید. رایج ترین مقیاس در هیدرومترها "گرانش مخصوص" است. این عدد نسبت چگالی مایع به چگالی آب است. چگالی آب خالص باید 1.000 باشد. عدد بالاتر به این معنی است که مایع متراکم تر (سنگین تر) از آب است و عدد کمتر به معنای چگالی کم تر نسبت به آب است.
همانطور که گفته شد، هیدرومتر انواع مختلفی دارد که هریک کاربرد متفاوتی دارند. برای خرید چگالی سنج ابتدا باید هدف خود را مشخص کنید و سپس یکی از انواع آن را انتخاب کنید.
برای اندازه گیری خلوص شیر از لاکتومتر استفاده می شود. البته باید گفت که شیر ترکیبات متفاوتی دارد که همه آن ها روی اطلاعاتی که از لاکتومتر می گیریم تاثیر می گذارد. برخی از این ترکیبات از آب سبک تر و برخی سنگین تر هستند. برای اندازه گیری چگالی شیر باید لاکتومتر را در آن قرار داد سپس صبر کرد تا روی شیر خامه تشکیل شود. میزان خامه ای که در ظرف ته نشین می شود نشان دهنده کیفیت شیر است. اگر شیری که دستگاه لاکتومتر در آن قرار گرفته خالص نباشد لاکتومتر درون آن فرو می رود در غیر اینصورت بر روی آن شناور می ماند.
برای اینکه الکل مایعات را اندازه گیری کنیم از الکومتر استفاده می شود. الکل از تخمیر قندها بوجود می آید. باید عدد الکومتر را قبل و بعد از مرحله تخمیر شدن خواند.
چگالی سنج قد برای اندازه گیری قند موجود در یک مایع مورد استفاده قرار می گیرد. برای تولید مشروب و آبجو از ساکارومتر استفاده می شود.
در این نوع هیدرومتر یک دماسنج وجود دارد. برای اندازه گیری چگالی محصولات نفتی که چگالی آن ها به دما بستگی دارد از ترموهیدرومتر استفاده می شود. با بالا رفتن دما چگالی کاهش پیدا می کند.
با توجه به مورد استفاده ای که از چگالی سنج می شود باید نوع خاصی از آن تهیه شود. این موارد بر قیمت هیدرومتر تاثیر می گذارد. برای آگاهی از قیمت این دستگاه می توانید به کارشناسان لاب تجهیز مراجعه کنید.
برای خرید چگالی سنج می توانید به سایت لاب تجهیز مراجعه کرده و انواع دستگاه های هیدرومتر با قیمت های مناسب را مشاهده کنید سپس با پیدا کردن دستگاه مورد نظر آن را سفارش دهید.
