استوانه مدرج معمولا از شیشه یا پلاستیک ساخته می شود. ساختار این استوانه به صورت لوله ای است که کف آن بسته و سر آن باز است. این وسیله با نام استوانه مدرج مزور نیز شناخته می شود..مزور بسیار به لوله آزمایش شباهت دارد و بسیاری از افراد تازه کار آن را با لوله آزمایش اشتباه می گیرند. کف استوانه مدرج تخت است و می توان به آسانی آن را بر روی میز قرار داد؛ این در حالی است که لوله آزمایش چنین نیست.
با استفاده از مزور می توان حجم مایعات را اندازه گرفت و همچنین آنها را انتقال داد. دقت اندازه گیری استوانه مدرج از ابزارهایی مانند بشر و ارلن بیشتر است. به طور کلی می توان گفت که دو نوع مزور داریم و این دو نوع عبارتند از مزور شیشه ای و مزور پلاستیکی. انتخاب جنس شیشه ای و پلاستیکی کاملا به کار ما در آزمایشگاه بستگی دارد.
استوانه مدرج پلاستیکی از استوانه مدرج شیشه ای ارزانتر است و از خطراتی مانند شکسته شدن نیز در امان است. به همین دلیل است که استوانه مدرج پلاستیکی کاربرد بیشتری در آزمایشگاه ها دارد. البته توجه داشته باشید که استوانه های پلاستیکی دقت استوانه های شیشه ای را ندارند.
استوانه مدرج در حجم های مختلفی طراحی می شود که این حجم ها در دامنه 5 میلی لیتر تا 1000 میلی لیتر قرار دارند. استوانه های مدرجی که برای حجم کمتر طراحی شده اند، دقت بیشتری دارند و اگر این قبیل استوانه های آزمایشگاهی کار ما را حل می کنند، بهتر است از آنها استفاده شود.
بنابراین قبل از شروع آزمایش باید استوانه مدرج مناسب کار خود را انتخاب کنیم. استوانه ها اندازه های متفاوتی دارند و فاصله درجه های درج شده بر روی آنها متفاوت است. این نکته مهمی است که در هنگام خواندن حجم مایعات باید مورد توجه قرار داد.
برای استفاده از استوانه مدرج کافی است که مایع را داخل استوانه بریزیم. در این حالت ممکن است سطح مایع در داخل استوانه به شکل منحنی درآید. معمولا پایین ترین جایی را که این منحنی قرار گرفته است، به طور قراردادی به عنوان حجم در نظر می گیرند و عدد موجود بر روی درجه بندی را به عنوان حجم مایع اعلام می کنند.
زمانی که می خواهیم از مزور استفاده کنیم، باید آن را با دقت تمیز کنیم زیرا وجود آلودگی بر نتیجه آزمایش تاثیر خواهد گذاشت. زمانی که در یک آزمایش دو استوانه مدرج را به کار می بریم باید توجه داشته باشیم که فاصله درجه های آنها متفاوت نباشد. زمانی که می خواهیم مایع مورد نظر را وارد استوانه کنیم، باید با یک دست استوانه را بگیریم و با دست دیگر مایع را وارد آن کنیم. مواظب باشید که صورت خود را خیلی جلو نیاورید تا در صورت حادثه و شکستگی، صورت شما آسیب نبیند.
نکته ای که در کار با مزور از اهمیت خاصی برخوردار است، خواندن میزان محلول یا مایع مورد نظر است. همان طور که گفته شد، در ظروف شیشه ای به دلیل وجود پیوند مولکولی بین مایع و شیشه، سطح مایع در کناره ها بالاتر است. در اینجا باید قسمت پایینی خط محلول قرائت شود.
استوانه های مدرج شیشه ای در گذشته بسیار مورد استفاده قرار می گرفتند. اما امروزه با پیشرفت صنعت پتروشیمی، استوانه های مدرج پلاستیکی نیز وارد محیط آزمایشگاه ها شده اند. دقت اندازه گیری در مزور شیشه ای بسیار بالاتر از نوع پلاستیکی است و استوانه های شیشه ای مقاومت شیمیایی بالاتری نیز دارند. از طرف دیگر، استوانه های مدرج شیشه ای معایبی نیز دارند که از جمله این معایب می توان به وزن بالا و شکنندگی اشاره کرد.
در بسیاری از مایعات پیوندهای هیدروژنی وجود دارد. این امر باعث می شود که سطح مایع در استوانه مدرج اکثرا به شکل مقعر درآید. در اینجاست که برای اندازه گیری دقیق باید آن بخش مقعر را سطح کل محلول یا مایع مورد نظر در نظر بگیریم. برای خواندن عدد مورد نظر باید چشم را به صورت تراز با این سطح قرار داد. بدیهی است که اگر چشم به صورت تراز با این سطح قرار نگیرد، عدد به صورت دقیق خوانده نخواهد شد. در صورت رعایت این نکته، شکست نور و خطای دید کمترین تاثیر را خواهند داشت.
اگر می خواهیم چیزی را با دقت بسیار در استوانه مدرج وارد کنیم، باید اول مقدار مایع مورد نظر را به صورت تخمینی در استوانه مدرج بریزیم. سپس باید با استفاده از پیپت مقدار مایع اضافی را خارج کنیم و یا اگر کمی دارد، مقدار مورد نظر را به کمک پیپت به آن اضافه کنیم تا دقیقا به مقدار مورد نظر برسد. دقت کنید که پیپت خشک باشد و یا لااقل اگر هم خشک نیست، آغشته به مایع مورد نظر باشد.
توجه داشته باشید که ابزارهای آزمایشگاهی مانند استوانه مدرج در کنار دیگر ابزارهای موجود در آزمایشگاه معنی پیدا می کنند. بسیاری از ابزارهای آزمایشگاهی مکمل همدیگر هستند و استفاده از آنها در کنار یکدیگر دقت آزمایش ها را بسیار بالا خواهد برد. به منظور خرید استوانه های مدرج می توانید به سایت لاب تجهیز مراجعه کرده و انواع استوانه ها با قیمت های مناسب را مشاهده کرده و اگر گزینه مورد نظر خود را پیدا کردید، آن را سفارش دهید.
